USB 3.0 ve Type-C Hakkında Bilmek İstediğiniz Her Şey

USB standardı hayatımızı çok kolaylaştırdı. Özellikle USB 2.0 standardının yaygınlaşmasıyla onlarca değişik kablo taşımaktan, telefonumuza uygun şarj aleti aramaktan kurtulduk. Fakat standart gelişmeye devam etti. Özellikle USB 3.0 standardının ve Type-C (C-Tipi) konnektörün ortaya çıkışından sonra kafamız biraz karışmaya başladı. Burada amacımız bu kafa karışıklığının giderilmesine katkıda bulunmak.

USB 3.0 nedir? USB 3.1 nedir? USB 3.1 Gen 1 ile Gen 2’nin fakları nelerdir? USB 3.0 ile USB Type-C aynı şey mi? USB Type-C (C-Tipi) konnektör ne işe yarar? Bilgisayarımı USB’den şarj edebilir miyim? Yeni bilgisayar alırken hangi USB girişlerinin olmasına dikkat etmeliyim? Şimdi bu sorulara yanıt arayalım.

USB 3

Öncelikle USB 3 konusundaki sorulara yanıt arayalım. USB 3.0, USB 3.1 Gen 1 ve USB 3.1 Gen 2, birbirinden faklı USB standartlarıdır. Teknik olarak ortak oldukları çok sayıda özellik olmakla birlikte ayrıldıkları yerler de bulunur. Son kullanıcı açısından bakıldığında USB 3.0 ile USB 3.1 Gen 1 aynı şeydir. 5GBit/s hızına kadar veri aktarımını destekler. USB 3.1 Gen 2 bu hızı geliştirerek 10 Gbit/s yapar. Aralarında böyle belirgin bir fark olmasına karşın her iki standarda da USB 3.1 denmesinin nedenini mi merak ediyorsunuz? Aslında standardı hazırlayan komite USB standart numarasının pazarlama amacıyla kullanılabileceğini öngörmemiş. Bu iki farklı hız için iki farklı isim önermiş. İlkine “SuperSpeed USB” ikincisine de “SuperSpeed USB 10 Gbps” denmesi düşünülmüş. Fakat üreticiler standart numaralarını kullanmaya başlayınca standardın adının yanı sıra bir de kaçıncı nesil (Gen 1, Gen 2) olduğunun belirtilmesi zorunluluğu oluşmuş. Muhtemelen yakın gelecekte, bütün üreticiler bütün USB 3 girişlerini 10 Gbit/s hızına çektiğinde bu kafa karışıklığı da ortadan kalkacak.

Bir bilgisayarın USB girişlerinin hangi standartlarını desteklediğini anlamak için konnektörün üstünde ya da yanında yer alan sembollere ve konnektörün fiziki görünümüne bakabilirsiniz. Aşağıdaki tablo hangi sembollerin hangi standartlara karşılık geldiğini gösteriyor.

Her ne kadar artık pek başvurulmasa da bazı durumlarda konnektörün rengine bakarak da USB 3 standardını destekleyip destelemediğini görebilirsiniz (koyu gri USB 2, mavi USB 3 anlamına geliyor). Aşağıdaki fotoğrafta en soldaki mavi konnektör USB 3 en sağdaki ise USB 2.0. Belirtmekte yarar var, bu biçim ve büyüklükteki konnektörlere Type-A (A-Tipi) deniyor.

USB Type-C

Aslında bir USB girişinin hangi hızı desteklediği çoğu kullanıcının o kadar da önemsemediği bir konu. Pek çoğumuz USB hızının 5 Gbit/s mi yoksa 10 Gbit/s mi olduğuyla ilgilenmeyiz. Eğer kablo konnektöre uyuyorsa bir şekilde çalışmasını bekleriz. Bu, en doğal kullanıcı tavrıdır. Esas kafa karışıklığı USB Type-C (C-Tipi) konnektörün işin içine girmesiyle başlıyor.

Öncelikle şunu açıkça belirtmekte yarar var: USB Type-C yalnızca bir konnektör tipi, belirli bir standarda karşılık gelmiyor; USB Type-C ile USB 3 aynı şeyler değil. usbtypec.info’dan aldığımız aşağıdaki görsel, değişik konnektör tiplerini gösteriyor (Type-A, Type-B, Type-C).

Ürettiği cihaza C-Tipi konnektör koymaya karar veren üretici bu konnektörün hangi standardı destekleyeceğine de karar verebiliyor. Bazı üreticiler yalnızca USB 2.0 standardını desteklerken bazıları USB 3.1 Gen 2’yi destekleyebiliyor. Bu nedenle en baştaki tabloda gösterilen sembollere bakmadan C-Tipi konnektörü olan bir cihazın hangi standardı desteklediğini bilmek mümkün değil.

O zaman şunu söyleyebiliriz: C-Tipi konnektör 5 ya da 10 Gbit/s hızın, DisplayPort ya da Thunderbolt uyumunun ya da PowerDelivery özelliğinin garantisi değildir. Kısacası C-Tipi konnektör birden çok standardı destekleyebileceğinden, cihaz özelinde hangi standartları (ya da özellikleri) desteklediğine ayrıca bakılması gerekir. Bu yeni görünümlü konnektöre aldanıp alışveriş yapan kullanıcı cihazının yalnızca USB 2.0 standardını desteklediğini fark edip hayal kırıklığına uğrayabilir.

USB Power Delivery

USB Power Delivery (Güç Aktarımı) özelliği sayesinde cihazınızı USB girişinden şarj edebilirsiniz. USB 2.0 standardının izin verdiği maksimum güç aktarımı (7.5W), harici disk, yazıcı gibi cihazları çalıştırmaya yetmiyordu. Bu nedenle, yalnızca USB girişlerinin güç sağlama özelliğine odaklanan yeni bir standart (USB Power Delivery) oluşturuldu. Bu standart 100W’a kadar güç aktarımına olanak sağlıyor. Böylece, USB Power Delivery özelliğini destekleyen dizüstü cihazınızı yine bu özelliği destekleyen prize takılı monitörünüze USB üzerinden bağladığınızda bilgisayarınız monitörünüz tarafından şarj edilebilecek; ek bir şarj adaptörüne ihtiyaç duymayacaksınız. Bu konuda dikkatli olunması gereken bir nokta var. Her ne kadar USB Power Delivery bir standart olsa da üreticiler bu özelliği değişik derecelerde destekleyebiliyorlar. Her cihaz her şarj aletiyle çalışmayabiliyor. Bu özelliği önemsiyorsanız cihazınızı almadan önce bir araştırma yapmanızda yarar var. Power Delivery özelliğine sahip USB portlarının sembolleri aşağıdaki tabloda gösterildiği gibi.

USB Type-C’nin Değişken Modları

Yukarıda USB Type-C’nin yalnızca bir konnektör olduğunu, bir standarda bağlı olmadığını söylemiştik. Değişken Modlar (Alternate Mode) bu durumu daha iyi anlamamıza yardımcı olabilir. Bu bölümde, USB Type-C konnektörünü kullanan farklı teknolojilere kısaca bakacağız.

DisplayPort Alternate Mode sayesinde USB girişinizden görüntü ve ses bilgisini monitörünüze aktarabilirsiniz. Bu özelliğe sahip USB girişleri genellikle USB SuperSpeed logosunun yanı sıra bir de DisplayPort logosuyla işaretleniyor (bkz. displayport.org’dan aldığımız aşağıdaki fotoğraf). Eğer bu özelliği kullanan bir docking station kullanırsanız, bunlara ek olarak klavye ve mouse’unuzu da bilgisayarınıza bu tek kablo üzerinden bağlayabilirsiniz.

HDMI Alternate Mode da DisplayPort gibi bir değişken mod. USB Type-C üzerinden HDMI (video) sinyallerinin herhangi bir adaptöre ihtiyaç duyulmadan aktarılmasını sağlıyor. Bazı cihazlar hem DisplayPort hem de HDMI’ı desteklediklerinden “Dual Mode Display Port” logosunu kullanabiliyorlar:

Thunderbolt ise aslında USB ile rakip bir teknoloji. Fakat, tek bir konnektör kullanmak yönünde beliren eğilimi görüp kendilerini buna göre konumlandırmışlar. Bunun için de rakip teknolojinin konnektörünü kullanmaya karar vermişler. Thunderbold Alternate Mode, USB Type-C konnektörü üzerinden Thunderbolt iletişimi kurulmasına verilen ad. Neyse ki diğerlerinden farklı bir logosu var.

intel_thunderbolt3_slide_intel.jpg

Cihaz Alırken Dikkat Edilmesi Gerekenler

Bütün bunları okuduktan sonra kafa karışıklığının boşuna olmadığını düşünüyor insan. Bu nedenle, yeni cihazlar alırken dikkat edilmesi gereken bazı noktalara ayrıca bakmanın iyi olacağını düşündük.

USB Type-C geleceğin teknolojisi. Bu nedenle, yeni alacağınız cihazın bu konnektöre sahip olmasının avantajlı olacağını söyleyebiliriz. Yeni dizüstü bilgisayarların önemli bir kısmı hem Type-A hem de Type-C konnektöre sahip olduklarından bu konuda çok sorun yaşayacağınızı sanmıyoruz.

Bununla birlikte, Type-C konnektörün hangi standartları desteklediğini de mutlaka incelemelisiniz. En azından USB 3.1 Gen 1 (5 Gbit/s) hızında bir girişin olması yararlı olacaktır (özellikle büyük miktarda veri transferi içeren işlerle uğraşıyorsanız).

Ayrıca, eğer USB Type-C kablosu alacaksanız mutlaka kaliteli bir ürün almaya dikkat edin. Zira piyasadaki ürünlerin bir kısmı cihazınıza zarar verecek ölçüde kötü kaliteli olabiliyor.

Kaynaklar

1 yorum: