Dağıtım Nedir?

GNU/Linux dünyasına sık karşılaşacağınız kavaramlardan biri de dağıtım (İng. distro). Dağıtım, "tam bir işletim sistemi olarak çalışır hale gelmiş bir özgür yazılım projeleri topluluğudur." İşletim sistemi çekirdeği, sistem araçları, kelime işlemcisi, medya oynatcısı ve diğer gerekli yazılım parçalarıyla ortalama bir kullanıcının bütün ihtiyaçlarını karşılayacak araçları sunar.

Özgür yazılım dünyası bir alternatifler dünyasıdır. Birbirine alternatif binlerce yazılım projesi birlikte yaşamlarını sürdürmeye devam eder. Bu alternatiflerin farklı biçimlerde bir araya getirilmesi de yeni dağıtımların oluşmasını sağlar. Bir dağıtımın yapı taşları içerisinde en önemlileri paket yönetim sistemleri ve masaüstü ortamlarıdır.

Paket Yönetimi

GNU/Linux dünyasında yazılımlar paketler halinde gelir. İhtiyaç duyduğunuz bir programı yüklemek için o programın gereksinim duyduğu büütün paketleri (program ve kütüphanaler) yüklemeniz gerekir. Bu yükleme işlemini paket yönetim sistemi vasıtasıyla yaparsınız. Dağıtımları birbirindan ayıran en önemli hususlardan biri paket yönetimini nasıl gerçekleştirdikleridir. Debian tabanlı sistemler APT paket yöneticisini kullanırken, Arch Linux tabanlı sistemler Pacman'i, Fedora tabanlı sistemler YUM'u kullanır. Bir paket yönetim sistemi için hazırlanmış yazılım paketi bir başka paket yöneticisi tarafından kullanılamaz. Bu nedenle, paket yönetim sistemlerini karşılaştırırken iki şeyi göz önünde bulundurmakta yarar vardır:

  1. Paket yönetim sisteminin kullanımının ne kadar kolay olduğu (grafik arayüzü olup olmadığı, vs.)
  2. İhtiyaç duyacağınız bütün yazılım paketlerinin o paket yönetim sisteminde mevcut olup olmadığı.

Masaüstü Ortamları

Masaüstü ortamları kullanıcıların ihtiyaç duyduğu grafik arayüzü ve temel masaüstü araçları sağlarlar. Bir dağıtım, genellikle birden çok masaüstü seçeneğiyle sunulur. Söz gelimi Linux Mint, şu anda üç farklı masaüstü sistemiyle sunuluyor: KDE, XFCE ve Mate. Bir dağıtımı yükledikten sonra, hoşunuza giden başka bir masaüstü ortamını yükleyip onu kullanmaya başlayabilirsiniz. Fakat, halihazırda desteklenen masaüstü ortamlarını kullanmak destek forumlarında yardım bulmanızı kolaylaştıracaktır.

Temel Dağıtımlar

Bütün GNU/Linux dağıtımları sıfırdan kurulmazlar. Çoğu dağıtım, bir başka dağıtımı baz alır, onun üzerinde değişiklikler yapıp yeni bir dağıtım oluşturur. Söz gelimi ünlü Ubuntu dağıtımı, ilk yola çıktığında Debian dağıtımını temel almıştı. Bugün Ubuntu'yu temel alan çok sayıda başka dağıtım var (Linux Mint, Lubuntu, vs.). En çok kullanılan temel dağıtımları şöyle sıralayabiliriz:

  • Debian
  • Ubuntu
  • Gentoo
  • RPM tabanlı dağıtımlar (Fedora, openSUSE, vs.)
  • Arch Linux (Pacman tabanlı dağıtımlar)
  • Slackware

Bu ana dağıtımların dışında bir dağıtım kullanmaya karar verdiğinizde, kendi dağıtımınızın hangi dağıtımı temel aldığını bilmeniz gerekecek. Zira, aradığınız yazılım paketlerinin hangi formatta olması gerektiğini bu temel dağıtım belirler. Söz gelimi, Debian tabanlı CrunchBang Linux kullanıyorsanız, yazılımın Debian için hazırlanmış olan paketini kurmalısınız. Modern paket yönetim sistemleri işleri hayli kolaylaştırıyor. Aradığınız bir yazılım paketini görsel arayüzden aratıp seçerek yükleyebiliyorsunuz, ama yine de kullandığınız dağıtımın temelinin nereye dayandığını bilmek işinize yarayacak bir bilgi.

Linux dağıtım ağacının Wikipedia'daki görsel sunumu dağıtım tarihçesini çok güzel özetliyor: "Linux Distribution Timeline"

Ek Kaynaklar:

Yeni Başlayanlar İçin GNU/Linux

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder